معنای اربعین و اسرار عدد چهل

در «اربعین» و عدد چهل، اسراری از رازهای خداوند نهفته است، این عدد، در فرهنگ ادیان و در روایات اسلامی جایگاه خاصّی دارد و برخی از روایات و اتفاقات در این مدت زمانی رخ داده اند.

یکی از تعبیرهای رایج عددی ، تعبیرعدد چهل می باشد که در بسیاری از موارد به کار رفته است . یک نمونه، آن که سن رسول خدا (ص) در زمان مبعوث شدن ، چهل بوده است . گفته شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه بلوغ و رشد فکری است . گفتنی است که برخی از انبیاء در سنین کودکی به نبوّت رسیده اند.

* در زمان حضرت نوح‏علیه السلام، برای عذاب کفّار، چهل روز باران بارید.

* چهل سال قوم حضرت موسی در بیابان سرگردان بودند.

* پیامبرصلی الله علیه وآله چهل روز از خدیجه جدا شد و اعتکاف کرد تا غذای آسمانی نازل شد و مقدّمه‏ی تولّد حضرت زهراعلیها السلام فراهم گردید.  

* انسان تا چهل سالگی زمینه‏ی کمال روحی ومعنوی دارد، امّا پس از آن دشوار می‏شود.

* چهل روز اخلاص در عمل، عامل جاری شدن حکمت از قلب به زبان است.

* چهل بار خواندن بعضی سوره‏ها و دعاها برای فرج و رفع مشکلات سفارش شده است.

* چهل روز پذیرفته نشدن اعمال از جمله نماز، پیامد بعضی گناهان است.

* چهل مؤمن اگر به خوب بودن مرده‏ای شهادت دهند، خداوند او را می‏آمرزد...(218) بعضی کتاب‏ها نیز با محوریّت عدد چهل، مانند چهل حدیث نوشته شده است.

* از ابن عباس(گویا به نقل از پیامبر) نقل شده که اگر کسی چهل ساله شد و خیرش بر شرش غلبه نکرد، آماده رفتن به جهنم باشد.آداب و اخلاق در اسلام - مسعود بن عیسی ورام ص35.

* در نقلی آمده است که ، مردمان طالب دنیایند تا چهل سالشان شود. پس از آن در پی آخرت خواهند رفت .

اربعین، سرّی از اسرار خدای تعالی است که هیچ یک از علمای ربّانی به این سر نرسیده اند، خداوند عزیز در قرآن کریم فرموده است: (وَ واعَدْنا مُوسی اَربَعینَ لَیْلةً) و آنگاه که با موسی چهل شب قرار گذاشتیم. (سوره بقره 51)

در احادیث شریف ائمه(ع) بارها عدد چهل وارد شده است، امام صادق (ع) فرموده اند: هر یک از شیعیان ما چهل حدیث را حفظ کند، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم بر می انگیزد و او را عذاب نمی کند. و نیز فرمودند: آنگاه که مؤمنی بمیرد و چهل مؤمن بر جنازه اش حاضر شوند و بگویند خدایا! ما از او چیزی جز خیر ندیدیم و تو بر او از ما داناتری، خداوند تبارک و تعالی می فرمایند: شهادت شما را قبول کردم و او را آمرزیدم، آنچه را که شما نمی دانید. وسائل الشیعه / ج 27/ ص 29.

ابوذر غفاری و ابن عبّاس (رحمة ا... علیه) از نبی اکرم (ص) روایت می کنند که فرمودند: همانا زمین چهل صبح بر «مؤمنی» که وفات یافته است می گرید.

یادبود اربعین تنها منحصر به مسلمانان نیست، بلکه غیر مسلمانان نیز تا چهل روز بعد از وفات نزدیکان خود، به عزای آنها توجه می کنند، و در روز چهلم نزدیکان و دوستان و خانوده اش بر سر قبرش حاضر می شوند و مراسم عزا برگزار می کنند، مسیحیان نیز به همین طریق مراسم عزای چهلم وفات شخص خود را با اجتماع در کلیسا برگزار می کنند و این اعمال را در نیم سال وفات شخص و یکسال تمام نیز انجام می دهند.

همچنین یهودیان؛ عزای شخص وفات یافته را پس از سی روز و نه ماه و یکسال کامل برگزار می کنند. مقتل الحسین (ع) ، سید عبد الرزاق المقرم، ص 365.

با این حال بیان اهمیت اربعین سیدالشهداء(ع) برای چیست؟آیا فقط برای برپایی اقامه عزاست؟آیا نتیجه تحول خاصی در اربعین نهفته است که فقط برای وجود مبارک امام حسین(ع) مجلس اربعین گرفته می شود و فقط زیارت اربعین برای ایشان اهمیت دارد؟

معنای اربعین و دلیل مقدس بودن عدد چهل

بنای بقعه امام‌زاده شاهزاده زكريا از خارج به شکل هشت ضلعى است

امام‌زاده شاهزاده زكريا، قم
بين روستاى عيسى‌آباد و ميدانک خلجستان، رود کوچکى جارى است که در کنار آن، از عمق ۵ مترى تا سطح زمين، سدى آجرى به صورت برجى از سنگ و گچ چيده شده که بناى موردنظر روى همين سد بنيان گرديده است. اين بنا از خارج به شکل هشت ضلعى و از داخل به شکل چهار ضلعى مساوى به دهانه ۶ و ارتفاع ۹ متر است که در هر ضلع آن، شاه‌نشينى (غرفه‌اي) ساخته شده است و از هر يک از شاه‌نشين‌ها نيز درى يا دريچه‌اى به خارج گشوده مى‌شود.

جدار داخلى بقعه سفيدکارى شده و به نقاشى‌هاى رنگ‌آميزى مزين است که در مواضع مختلف در جرز و اسپر آن، کاشى‌هاى خشتى منقش و هفت رنگ قديمى به کار برده‌اند و چنين به نظر مى‌رسد که اين کاشى‌ها هم از بقاياى کاشى‌هاى ازاره يا مرقد هستند. در جلوى بقعه زير ايوان، درى دو لنگه با کتيبه‌هاى منبت، تنکه‌هاى قابسازى و گره‌کشى قديمى نصب گرديده که از آثار عصر صفويه است و در ميانهٔ اکثر قاب‌هاى آن، نام «علي» به خط ثلث برجسته خوانده مى‌شود.

برفراز بقعه، گنبدى شلجمى شکل و زيبا از آثار عهد صفويه به قطر و ارتفاع ۱۰ متر با عمق ۵ متر و استوانه‌اى از آجر تراش و تارکى آراسته به کاشى‌هاى الوان دوالى و کلوکى است که دور شکم آن، ترنج‌هايى نزديک يکديگر به طور کمربندى و در ميانهٔ آن‌ها اسامى جلاله و معصومين با کاشى‌هاى الوان به خط بنايى نقش شده است.

کسی که به زیارت امام حسین (ع) برود، باز نمیگردد در حالی که تمام گناهانش بخشیده شود

اگر یکی از شیعیان ما به زیارت امام حسین علیه السلام برود، باز نمیگردد در حالی که تمام گناهانش بخشوده شده است.
 
 ایام اربعین حسینی در حال نزدیک شدن است و عاشقان و شیفتگان اباعبدالله الحسین(ع) خود را برای زیارت پیاده حضرتش آماده می‌‌‌کنند. قطعا رفتن به چنین سفری برای شیفتگان و والهان حضرت، سفری رؤیایی است که هر سختی را بر جان می‌‌خرند تا به فیض عظیم آن زیارت نائل شوند. اما از آنجا که ممکن است برخی دوستان تاکنون توفیق زیارت نداشته‌‌اند، قطعا برخی اطلاعات درباره این سفر، کمک شایانی به آنان خواهد داشت. لذا این اطلاعات برای شما آماده شده، که می‌‌‌توانید با دانلود آن، هم خود بهره ببرید و هم با پرینت و توزیع آن، به دیگر همسفران کمک کنید.
 
امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند: اگر یکی از شیعیان ما به زیارت امام حسین علیه السلام برود، باز نمیگردد در حالی که تمام گناهانش بخشوده شده است. برای هر قدمی که برمیدارد،هزار ثواب برایش نوشته می شود، هزار گناه فراموش می شود و هزار مرتبه جایگاهش بالا برده می شود. (بحارالانوار، جلد 101 ، صفحه 25)

 راهنمای سفر پیاده کربلا در راه امام حسین(علیه السلام)
میلیون ها نفر به قصد زیارت قبر امام حسین (علیه السلام) با پای پیاده به سمتکربلا حرکت میکنند! آیا شما هم علاقه مند هستید که به این سفر ملحق شوید؟

این راهنما را بخوانید تا بدانید که چگونه میتوانید این سفر پیاده از نجف تا کربلارا طی کنید ...

اطلاعات ضروری
میزان مسافت :80 کیلومتر
تعداد ستون ها : 1452 ستون
فاصله بین هر ستون : 50 متر ( 20ستون =1  کیلومتر )
زمان لازم برای پیاده روی : 20 تا 25  ساعت
زمان تخمینی سفر پیاده : 2 تا  3  روز
بهترین زمان شروع سفر: 16 صفر
انتظار می رود در این تاریخ سفر تمام شود: 18 صفر

چه کسانی میتوانند در این سفر حضور یابند؟
همه افراد (مرد، زن، بچه، خانواده ها)

مسیر:
از درب ساعت (باب الساعه)حرم حضرت علی ( علیه السلام )خارج شده و پیاده روی را مستقیم از کنار خیابان امام زین العابدین ( علیه السلام )یا خیابان امام جعفر صادق ( علیه السلام ) شروع کنید. این مسیرها را مستقیم بروید تا به بزرگراه کربلا برسید.

 به سمت چپ رفته، جایی که هزاران نفر بصورت پیاده به سمت کربلا در حال حرکت هستند. به آنها ملحق شوید و بعد حدود 75 کیلومتر در ستون 1452 شما به حرم  حضرت عباس علیه السلام خواهید رسید.

دستورالعمل های پیاده روی:
1 . پیاده روی را از طلوع آفتاب آغاز کرده و در مغرب به طور کامل توقف کنید.

2 . اولین شب را در یکی از موکب ها (کمپ یا حسینیه) در حدود ستون 500 و دومین شب را حدود ستون 1000 بگذرانید.

3 .  مدت طولانی پیاده روی نکنید. هر زمانی لازم بود استراحت کنید.

4 . در زمان نماز مغرب جایی را برای خواب بین صدها موکب (کمپ یا حسینیه) پیداکنید. نیازی به نگرانی نیست چون تعدادی زیادی از این موکب ها وجود دارد.

5 . مراکز افراد گمشده در ستون های 72 ، 335 ، 602 ، 1103 و حرم حضرت عباس(علیه السلام) قرار دارند. هر 3 کیلومتر مرکز گزارش گمشدگان تعبیه شده است.

 پاکیزه نگه داشتن اماکن مقدس و محلهای عمومی را دقت کنید

 
چه وسایلی همراه داشته باشیم؟
1 . سعی کنید وسایل کم وزنی را با خود حمل کنید. نیازی به همراه داشتن غذا یا آب نیست چون مقدار زیادی غذا و آب در مسیر موجود است.

2 . مقداری داروی اساسی برای 2 یا 3 روز پیاده روی همراه داشته باشید. با اینکه تعدادی کلینیک های کوچک و کمپ های درمانی در طول مسیر وجود دارند.

3 . به جای همراه داشتن کیف دستی یا کیف خرید یک کوله پشتی سبک را به وسایلتان اختصاص بدهید.

4 . برای جلوگیری از سرما خوردگی لباس های مناسب به همراه داشته باشید: جوراب، دستکش،کلاه، پوشش گوش، کاپشن و غیره

5 . کرم مناسب برای تاول و عرق سوز به همراه داشته باشید. البته اگر  میدانید مداوم دچار می شوید.

6 . شما میتوانید یک قرآن، دعا و زیارت جیبی به همراه داشته باشید. البته بهتر است این ها را درموبایل خود داشته باشید تا درحال پیاده روی گوش فرا داده یا بخوانید.

7 . کفش های تازه و بسته بندی را نپوشید. بهتر است یک کفش مناسب و آزاد بپوشید.

8 . پاسپورت و شارژر موبایل را حتما به همراه داشته باشید.

یادداشت های مهم
1 . همه خدمات در طول مسیر مانند اسکان، نوشیدنی ها، غذاها و حتی ماساژ بصورت رایگان ارائه می شود. نیازی به حمل مقدار زیادی پول نیست مگر که بخواهید به موکب ها (کمپ یا حسینیه) کمکی کرده باشید.

2 . سرویس های بهداشتی فراوانی در طول مسیر قرار دارند و همینطور تعدادی از موکب ها نیز سرویس بهداشتی فرنگی دارند.

3 . نیازی نیست نگران به پایان رساندن مسیر باشید. در هر جایی تصور کردید که دیگر توانایی ادامه دادن مسیر را ندارید میتوانید از صدها ون، ماشین و یا اتوبو سهایی که در مسیر هستند برای رسیدن به کربلا استفاده کنید.

4 . به طور متوسط 99 / 99 درصد تمامی زنان و مردان بالای 10 سال بدون هیچ مشکلی در روز سوم مسیر را به پایان می رسانند.

5 . از اینکه نام و آدرس هتل و یا حسینیه محل سکونت خودتان در کربلا را میدانید اطمینان حاصل کنید.

6 . اگر که میخواهید تماس تلفنی داشته باشید بهتر است این کار را قبل از طلوع آفتاب انجام دهید به این خاطر که احتمالا به دلیل ترافیک بالای شبکه در طول روز با مشکل برخواهید خورد.

رهنمودها
1. کسانی که میخواهند به امام حسین علیه السلام خدمت کنند باید به یادشان باشد که صرفا برای دست یافتن به نزدیکی ومجاورت به خدا این کار را باید انجام دهند.

2. نمازهای یومیه را سروقت برپا دارید چرا که آن وظیفه اصلی ای بود که امام حسین برای آن شهید شد. همانطور این وظیفه را نسبت به بقیه کارها اولویت دهید.

3. فضای غم و اندوه زمان اربعین را با خنده و شوخیهای نابجا خراب نکنید.

4. ذکر های سبحان الله، لا اله الی الله و الله اکبر را مکررا در زمان پیاده روی تکرار کنید که اینها از بهترین اذکار هستند.« وَتَزَوَّدُوا فَانَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَى وَاتَّقُونِ یَا اولِی الاللْبَابِ » سوره بقره آیه(197). به خواندن قرآن و دعا و مناجا تها نیز مداومت داشته باشید.

5. از تلف کردن غذاها و نوشیدنی ها بپرهیزید. صاحبان موکب ها باید به این موضوع دقت کنند و همینطور به زائران پیاده احترام بگذارند.

6. پاکیزه نگه داشتن اماکن مقدس و محلهای عمومی را دقت کنید.

7. به یاد امام غایب حضرت صاحب الزمان (علیه السلام) زیارت انجام داده و برای تعجیل در فرج ایشان بسیار دعا بخوانید.

 قرآن تلاوت كردن سر امام حسین (ع)در معتبرترين و مستندترين روايات و اسناد تاريخی آمده است

با مدارک معتبری که در منابع شیعه و اهل سنت وجود دارد، شکی در صحت خبر قرآن خواندن سر مبارک امام حسین علیه‌السلام باقی نمی‌ماند.

قرآن تلاوت كردن سر مقدس امام حسین علیه‌السلام در معتبرترين و مستندترين روايات و اسناد تاريخی آمده است، علمای شیعه و علمای اهل‌سنت آن را به سند صحیح نقل کرده‌اند؛كه به برخي از آن موارد اشاره مي كنيم:
 
از جمله شیخ مفید رحمت ‌الله‌علیه در کتاب شریف و معتبر‌الإرشاد می‌نویسد:

عن زید‌بن أرقم أنه قال: مر به علی وهو علی رمح وأنا فی غرفت ، فلما حاذانی سمعته یقرأ: أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا [1] فقف - والله - شعری ونادیت: رأسک والله - یابن‌رسول‌الله - أعجب وأعجب. [2]

زید بن‌‌ارقم گوید در آن روز من در میان غرفه نشسته بودم، هنگامی که سر بریده امام حسین علیه‌السلام که بر فراز نیزه جا داشت، از برابرم گذشت، شنیدم آیه 9 سوره کهف را قرائت می‌فرمود: «آيا گمان کردی اصحاب کهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! » به‌خدا سوگند! به مجردی که این آیه را از آن سر بریده نورانی شنیدم، موی بر اندامم راست شد و عرض کردم: به‌خدا سوگند! سر بریده شما ای فرزند رسول‌خدا شگفت‏‌آورتر از پیش‏‌آمد اصحاب کهف است‏.
 
قطب‌الدین راوندی نیز می‌نویسد:
عن‌المنهال‌بن عمرو قال: أنا والله رأیت رأس‌الحسین علیه‌السلام حین حمل وأنا بدمشق، وبین یدیه رجل یقرأ‌الکهف، حتی بلغ قوله: أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا، فأنطق‌الله‌الرأس بلسان ذرب ذلق، فقال: أعجب من أصحاب‌الکهف قتلی وحملی. [3]

از «منهال‌بن عمرو اسدی» روایت می‏کند که به خدا سوگند! من در دمشق دیدم که سر مطهر امام حسین علیه‌السلام را بر سر نیزه کرده بودند و مردی پیش روی سر مبارک، سوره کهف را می‏خواند. همین که به این آیه رسید: أم حسبت أنّ أصحاب‌الکهف و‌الرّقیم کانوا من آیاتنا عجباً ، ناگهان سر مطهر اباعبد‌الله علیه‌السلام به قدرت خدا سخن گفت و به زبان فصیح و شیوا، فرمود: ماجرای من از قصه اصحاب کهف شگفت‏‌انگیزتر است!
 
 ابن‌شهر‌آشوب می‌نویسد:
روی أبومخنف عن‌الشعبی انه صلب رأس‌الحسین بالصیارف فی‌الکوفت  فتنحنح‌ الرأس وقرأ سورت ‌الکهف إلی قوله: إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى [4] فلم یزدهم إلا ضلالا. وفی أثر انهم لما صلبوا رأسه علی‌الشجرت  سمع منه: و سیعلم‌الذین ظلموا أی منقلب ینقلبون. وسمع أیضا صوته بدمشق یقول: لا قوة الا بالله. و سمع أیضا یقرأ: أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا، فقال زید‌بن أرقم: أمرک أعجب یابن‌رسول‌الله. [5]

ابومخنف از شعبی نقل می‌کند که گفت: هنگامی‌که سر مبارک امام حسین علیه‌السلام را در کوفه در محل صراف‌ها به‌ دار زدند، آن سر مقدس تنحنح کرد و سوره کهف را تلاوت کرد، تا آن‌جا که می‌فرماید: إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى. و این جز بر ضلالت و گمراهیشان نیافزود.

در روایت دیگری می‌نگارد: هنگامی که سر مقدس امام حسین علیه‌السلام را بر فراز درخت زدند، شنیدند که می‌فرمود: وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبُونَ [6]؛ نیز در دمشق صوت آن حضرت را شنیدند که می‌فرمود: لا قوة الا بالله،‏ نیز شنیده شد که می‌فرمود:أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا. زید‌بن ارقم می‌گفت: یابن‌رسول‌اللّه! تعجب سر بریده تو از همه بیشتر است.
 
مرحوم محمد‌بن سلیمان‌الکوفی می‌نویسد:
[حدثنا] أبوأحمد قال: سمعت محمد‌بن مهدی یحدث عن عبد‌الله‌بن داهر‌الرازی عن أبیه عن‌الأعمش: عن‌المنهال‌بن عمرو قال: رأیت رأس‌الحسین‌بن علی علی‌الرمح وهو یتلو هذه‌الآیت : أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا[الکهف: 9] فقال رجل من عرض‌الناس: رأسک یابن‌رسول‌الله أعجب؟ [7]
 
ابن‌حمزه طوسی می‌نویسد:
عن‌المنهال‌بن عمرو، قال: أنا والله رأیت رأس‌الحسین صلوات‌الله‌علیه علی قنات  یقرأ‌القرآن بلسان ذلق ذرب یقرأ سورت ‌الکهف حتی بلغ: أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا فقال رجل: و رأسک - والله - أعجب یابن‌رسول‌الله من‌العجب.

و عنه، قال: أدخل رأس‌الحسین صلوات‌الله‌علیه دمشق علی قنات ، فمر برجل یقرأ سورت ‌الکهف وقد بلغ هذه‌ الآیت أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا فأنطق‌ الله‌تعالی ‌الرأس، فقال: أمری أعجب من أمر أصحاب‌الکهف والرقیم. [8]
 
 علی‌بن یونس عاملی می‌نویسد:
قرأ رجل عند رأسه بدمشق أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا فأنطق‌الله الرأس بلسان عربی: أعجب من أهل‌الکهف قتلی وحملی. [9]
 
سید‌هاشم البحرانی نیز می‌نویسد:
فوقفوا بباب بنی خزیمت  ساعت  من‌النهار، والرأس علی قنات  طویلت ، فتلا سورت ‌الکهف، إلی أن بلغ فی قراءته إلی قوله تعالی: أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا. قال سهل: والله إن قراءته أعجب‌الأشیاء.  [10]
 
مرحوم علامه مجلسی رحمت ‌الله‌علیه در کتاب شریف بحار‌الأنوار، بابی را به همین مطلب اختصاص داده است.  [11]
 
از علمای اهل سنت، ابن‌عساکر در کتاب تاریخ مدینه دمشق می‌نویسد:
نا الأعمش نا سلمت ‌بن کهیل قال رأیت رأس‌الحسین‌بن علی رضی‌الله‌عنهما علی‌القنات  وهو یقول فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللّهُ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ [12]. [13]

و محقق کتاب در پاورقی آن می‌نویسد:
وزید بعدها فی م: قال أبو‌الحسن‌العسقلانی: فقلت لعلی بن‌هارون انک سمعته من محمد‌بن أحمد‌المصری، قال: الله انی سمعته منه، قال‌الأنصاری فقلت لمحمد‌بن أحمد: الله انک سمعته من صالح؟ قال: الله إنی سمعته منه، قال جریر‌بن محمد: فقلت لصالح: الله انک سمعته من معاذ‌بن أسد؟ قال: الله انی سمعته منه، قال معاذ‌بن أسد: فقلت للفضل: الله انک سمته من‌الأعمش؟ فقال: الله انی سمعته منه، قال‌الأعمش: فقلت لسلمت ‌بن کهیل: الله انک سمعته منه؟ قال: الله انی سمعته منه بباب‌الفرادیس بدمشق؟ مثل لی ولا شبه لی، وهو یقول: فسیکفیکهم‌الله و هو‌السمیع‌العلیم.
 
هم‌چنین ابن‌عساکر در جایی دیگر از همین کتاب می‌نویسد:
عن‌المنهال‌بن عمرو قال أنا والله رأیت رأس‌الحسین‌بن علی حین حمل وأنا بدمشق و بین یدی‌الرأس رجل یقرأ سورت ‌الکهف حتی بلغ قوله تعالیأَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا قال فأنطق‌الله‌الرأس بلسان ذرب فقال أعجب من أصحاب‌الکهف قتلی و حملی. [13]
 
بنابراین، با مدارک معتبری که در این‌باره وجود دارد، شکی در صحت خبر قرآن خواندن سر مبارک امام حسین علیه‌السلام باقی نمی‌ماند.

هر زمان که آب برای شخصی ضرر دارد یا نتواند وضو بگیرد باید تیمم کند

سوال: شخصی که معلول است، وقتی در خانه خود است می‌تواند با آب وضو بگیرد ولی در خارج از منزل توانایی این کار را ندارد. تکلیف او هنگامی که نمی‌تواند با آب طهارت بگیرد چیست؟

اگر تا آخر وقت نماز، بدون عسر و حرج غیر قابل تحمل، امکان تطهیر و وضو با آب را دارد، باید تطهیر نموده و وضو بگیرد، در غیر این صورت طهارت لازم نبوده و باید تیمم کند.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در هر صورت اگر تا آخر وقت نماز امکان تطهیر و وضو با آب را دارد، باید تطهیر نموده و وضو بگیرد.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
هر زمان که آب برای او ضرر دارد یا نتواند وضو بگیرد وظیفه‌ اش تیمم است و طهارت لازم است مگر در جایی که به مشقت و زحمت زیاد می‌ افتد.
 
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر در وقت می ‌تواند وضو بگیرد نمی ‌تواند تیمم کند.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
چنانچه داخل وقت متمکن از رفتن به منزل و وضو باشد لازم است وضو بگیرد و نمازش را بخواند در غیر این صورت می ‌تواند تیمم کند.
 
سوال: چند روز آینده عروسی یکی از بستگانم است؛ عروس خانم با توجه به فرهنگ امروزی از صبح به آرایشگاه می روند و تا آخر شب نیز باید آرایش بر روی صورتشان باشد، معمولاً نیز نگه داشتن وضو در این زمان طولانی بعید است؛ حال آیا می توان تیمم نمود؟ یا اینکه نماز را آنقدر به تاخیر بیاندازد که دیگر فرصت وضو نداشته باشد و تیمم نماید؟ کلا چه راهکار عملی و قابل اجرایی پیشنهاد می نمایید؟

طبق نظر مراجع عظام تقلید، آنچه در سوال ذکر شده است نمی تواند عذر برای ترک وضو یا غسل و انجام تیمم به جای آن باشد. (مکارم شیرازى، ناصر، احکام بانوان، ص 92)

در این گونه موارد، معمولاً بانوان متدیّن طوری برنامه ریزی می کنند و زمان را به شکلی با آرایشگر هماهنگ می کنند تا در انجام واجبات دینی خویش کوتاهی نکنند، با توجه به این که به طور عادی، زمان این عمل  از پنج یا شش ساعت تجاوز نمی کند، عروس خانم می تواند در هنگام ظهر در آرایشگاه، وضو گرفته و نماز بخواند، سپس مشغول آرایش شود و در فاصله مدتی که به نماز مغرب مانده از باطل شدن وضو جلوگیری کند و همزمان با اذان مغرب نماز خویش را بخواند. روشن است که اجرای این امر ممکن خواهد بود.

البته باید توجه داشت که، این آرایش برای نماز صبح فردا باید پاک شود و موانع  رسیدن آب به اعضای وضو برطرف شود.
 
سوال: مقدار واجب مسح پا، از حیث طول و عرض چیست؟

امام خمینی (ره): 
طول: باید از سر یکی از انگشت ها تا برآمدگی روی پا مسح کند.
عرض: به هر اندازه باشد کافی است. 

آیة الله خامنه ای (دام ظلّه): 
الف) مقدار مسح پا و مسح سر را توضیح فرمایید.

مسح به هر اندازه که باشد کافی است و مسح پا از نظر طول از سر یکی از انگشتان تا مفصل و از نظر عرض به هر مقداری که باشد کافی است.
 
ب) آیا مسح پا باید شامل کنار انگشتان پا نیز شود؟
مسح کنار انگشتان پا لازم نیست. 

آیة الله سیستانی (دام ظلّه): 
طول: باید از سر یکی از انگشت ها تا مفصل مسح نماید.
عرض: پنهای مسح به هر اندازه باشد کافی است ولو به اندازه یک انگشت یا کمتر از یک انگشت. 

آیة الله شبیری زنجانی (دام ظلّه): 
طول: از سر یکی از انگشتان تا بر آمدگی روی پا را مسح کند و احتیاط (این احتیاط، احتیاط مطلق است قید واجب ندارد پس مکلف می تواند هم به این احتیاط عمل کند و هم به فتوای مجتهد دیگری رجوع نماید. البته از نظر آیة الله شبیری زنجانی اگر قید واجب همراه احتیاط باشد، حکم فتوی را دارد و رجوع جایز نیست.)  آن است که تا مفصل را هم مسح کند.
عرض: احتیاط آن است که مسح پا به اندازه پهنای سه انگشت بسته باشد. 

آیة الله صافی گلپایگانی (دام ظلّه): 
طول: بنابر احتیاط واجب از سر انگشت ها تا مفصل را مسح نماید.
عرض: پنهای مسح پا به هر اندازه باشد کافی است. 

آیة الله مکارم شیرازی (دام ظلّه): 
طول: روی پاها را سرانگشت ها تا برآمدگی پشت پا مسح کند.
عرض: کافی است به اندازه یک انگشت مسح کند. 

آیة الله نوری همدانی (دام ظلّه): 
طول: از سر یکی از انگشت ها تا برآمدگی روی پا.
عرض: پهنای مسح پا به هر اندازه باشد کافی است. 

آیة الله وحید خراسانی (دام ظلّه): 
طول: از سر یکی از انگشت ها تا برآمدگی روی پا است.
عرض: پنهای مسح پا به هر اندازه باشد کافی است. 

چند استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:
سوال: آیا در باران مى‌شود وضو گرفت؟
ج) مانع ندارد مشروط بر اینکه قطرات بارانى که به اعضاى وضو مى‌رسد، با آن قصد وضو نماید و هنگام مسح، باران به کف دست ‌ها ‏اصابت نکند.‏ 
 
سوال: در هنگام وضو ریختن آب غیر وضو بر روى دست چه حکمى دارد؟
ج) مانع ندارد، و مى ‌تواند به قصد وضو با آن آب، موضع را بشوید. آنچه اشکال دارد این است که با آب غیر وضو مسح کشیده شود.
 
سوال: آیا وجود جرم در زیر ناخن‌ها و یا بلندى ناخن‌ها باعث بطلان وضو خواهد شد؟ ضمناً حكم نمازهاى خوانده شده چیست؟
ج) امور مذكور موجب بطلان وضو و نماز نیست.

امام رضا (ع)در 11 ذی القعده سال 148 هجری در مدینه منوره دیده به جهان گشودند

11 ذی القعده؛ ولادت امام رضا علیه السلام

علی بن موسی الرضا (ع)

ابوالحسن علی بن موسی الرضا (۱۴۸–۲۰۳ ه‍. ق)، ملقب به «رضا» امام هشتم شیعیان دوازده امامی است که وی را با عنوان امام رضا یاد می‌کنند. زادگاه علی بن موسی شهر مدینه بود و در توس به شهادت رسید. مقبرهٔ امام رضا (ع) در شهر مشهد قرار دارد و سالانه مورد بازدید میلیون‌ها مسلمان شیعه و سنی از ایران، پاکستان، بحرین، عراق و دیگر کشورها قرار می‌گیرد.

تولد امام رضا (ع) :
حضرت رضا (علیه السلام) در یازدهم ذی القعدﺓ الحرام سال 148 هجری در مدینه منوره دیده به جهان گشودند. از قول مادر ایشان نقل شده است که: "هنگامی‌ که به حضرتش حامله شدم به هیچ وجه ثقل حمل را در خود حس نمی‌کردم و وقتی به خواب می‌رفتم، صدای تسبیح و تمجید حق تعالی و ذکر "لااله‌الاالله" را از شکم خود می‌شنیدم، اما چون بیدار می‌شدم دیگر صدایی بگوش نمی‌رسید. هنگامی‌که وضع حمل انجام شد، نوزاد دو دستش را به زمین نهاد و سرش را به سوی آسمان بلند کرد و لبانش را تکان می‌داد؛ گویی چیزی می‌گفت."
 نظیر این واقعه، هنگام تولد دیگر ائمه و بعضی از پیامبران الهی نیز نقل شده است، از جمله حضرت عیسی که به اراده الهی در اوان تولد، در گهواره لب به سخن گشوده و با مردم سخن گفتند که شرح این ماجرا در قرآن کریم آمده است.

پدر و مادر امام رضا (ع):
پدر بزرگوار امام هشتم، امام موسی کاظم (علیه السلام) پیشوای هفتم شیعیان بودند که در سال 183 ﻫ.ق. به دست هارون عباسی به شهادت رسیدند و مادر گرامیشان "نجمه" نام داشت.

نام، لقب و کنیه امام رضا (ع):
نام مبارک ایشان علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهورترین لقب ایشان "رضا" به معنای "خشنودی" می‌باشد. امام محمد تقی (علیه السلام) امام نهم و فرزند ایشان سبب نامیده شدن آن حضرت به این لقب را اینگونه نقل می‌فرمایند: "خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بوده‌اند و ایشان را برای امامت پسندیده‌اند و همینطور (به خاطر خلق و خوی نیکوی امام رضا) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بود‌ند."

یکی از القاب مشهور حضرت "عالم آل محمد" است. این لقب نشانگر ظهور علم و دانش امام رضا (ع) می‌باشد. جلسات مناظره متعددی که امام با دانشمندان بزرگ عصر خویش، بویژه علمای ادیان مختلف انجام داد و در همه آنها با سربلندی تمام بیرون آمد دلیل کوچکی بر این سخن است، که قسمتی از این مناظرات در بخش "جنبه علمی امام" آمده است. این توانایی و برتری امام رضا (ع)، در تسلط بر علوم یکی از دلایل امامت ایشان می‌باشد و با تأمل در سخنان امام هشتم در این مناظرات، کاملاً این مطلب روشن می‌گردد که این علوم جز از یک منبع وابسته به الهام و وحی نمی‌تواند سرچشمه گرفته باشد.

نام مبارک امام هشتم، علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهورترین لقب ایشان "رضا" است

 مدت امامت و تعداد فرزندان علی بن موسی الرضا (ع)
مدت امامت امام رضا (ع) پس از پدرش ۲۰ سال (۱۸۳-۲۰۳ق) بود که همزمان بود با ادامه خلافت هارون الرشید، محمد امین (سه سال و ۲۵ روز)، ابراهیم بن مهدی معروف به ابن شکله (۱۴ روز)، باز محمد امین (یکسال و هفت ماه)، مأمون (۲۰ سال که ۵ سال آخر عمر امام (از ۱۹۸ تا ۲۰۳) مصادف با حکومت مأمون بود).

در تعداد و اسامی فرزندان امام رضا علیه السلام اختلاف است، گروهی آنها را پنج تن پسر و یک دختر نوشته اند، به نامهای محمد قانع ، حسن، جعفر، ابراهیم ، حسین، عایشه.

سبط بن جوزی در تذکرة الخواص، پسران حضرت ر اچهار تن، که با حذف حسین، به شرحی که ذکر شده نام برده است، اما شیخ مفید (ره) بر این است، که امام هشتم علیه السلام را فرزندی جز امام محمد جواد علیه السلام نبوده است و ابن شهر آشوب و طبرسی در اعلام الوری، نیز بر همین اعتقاد می باشند، و آنچه از نظر ما محقق است این است که امام رضا علیه السلام فرزندی جز امام محمد جواد علیه السلام نداشته اند و آنچه غیر از این گفته شده، به ثبوت نرسیده است و خداوند به حقیقت حال داناتر است.

اخلاق و رفتار امام رضا علیه السلام
امامان پاک ما در میان مردم و با مردم می زیستند و عملا به مردم درس زندگی و پاکی و فضیلت می آموختند، آنان الگو و سرمشق دیگران بودند و با آنکه مقام رفیع امامت آنان را از مردم ممتاز می ساخت و برگزیده ی خدا و حجت او در زمین بودند در عین حال در جامعه حریمی نمی گرفتند، و خود را از مردم جدا نمی کردند و به روش جباران انحصار و اختصاصی برای خود قائل نمی شدند و هرگز مردم را به بردگی و پستی نمی کشاندند و تحقیر نمی کردند.

«ابراهیم بن عباس» می گوید: «هیچگاه ندیدم که امام رضا علیه السلام در سخن بر کسی جفا ورزد و نیز ندیدم که سخن کسی را پیش از تمام شدن قطع کند، هرگز نیازمندی را که می توانست نیازش را بر آورده سازد رد نمی کرد، در حضور دیگری پایش را دراز نمی فرمود، هرگز ندیدم به کسی از خدمتکاران و غلامانشان بدگوئی کند، خنده ی او قهقهه نبود بلکه تبسم بود.

چون سفره ی غذا به میان می آمد همه ی افراد خانه حتی دربان و مهتر را نیز بر سفره ی خویش می نشاند و آنان همراه با امام غذا می خوردند. شبها کم می خوابید و بیشتر بیدار بود، و بسیاری از شبها تا صبح بیدار می ماند و به عبادت می گذراند، بسیار روزه می داشت و روزه ی سه روز در هر ماه را ترک نمی کرد، کار خیر و انفاق پنهان بسیار داشت و بیشتر در شبهای تاریک مخفیانه به فقرا کمک می کرد.

«محمد بن ابی عباد» می گوید: فرش آن حضرت در تابستان حصیر و در زمستان پلاسی بود لباس او - در خانه - درشت و خشن بود، اما هنگامیکه در مجالس عمومی شرکت می کرد (لباسهای خوب و متعارف می پوشید) و خود را می آراست.

تالیفات علی بن موسی رضا (ع)
از علی بن موسی رضا برخی تألیفات یاد شده که علمای شیعه از آنها به اجمال و تفصیل یاد کرده‌اند. اما مؤلفات وی، به تفضیل، عبارت‌اند از:
* آنچه به محمد بن سنان در پاسخ پرسش‌های وی درخصوص علل احکام شرعی نوشته‌است.
* عللی که فضل بن شاذان گوید آنها را از علی بن موسی رضا، یکی پس از دیگری، شنیده و جمع‌آوری کرده‌است و به علی بن محمد بن قتیبه نیشابوری اجازه روایت آن‌ها را از وی از علی بن موسی رضا داده‌است.
 *سه رساله که برای مأمون عباسی درباره اسلام و دستورهای دینی نوشته‌است. این سه رساله را صدوق در عیون اخبار الرضا با اسناد متصل ذکر کرده‌است.
* الرسالة الذهبیة در طب.

 آیه امن یجیب جهت نجات یافتن از گرفتاری و بلا خوانده می شود

خیلی وقت‌هاشده است كه به هنگام دعا و مناجات به آیه أمّن یجیب توسل كرده‌ای تا حاجات خود را از خدا بخواهی. بارها و بارها با سوز و شور این آیه را خوانده و زمزمه كرده‌ای تا بر استجابت دعایت تأكید كرده باشی، اما چرا این آیه؟! آیا دلیل خاصی دارد كه این آیه را در دعا تكرار می كنیم؟
 
برای پاسخ به این سۆال باید گفت؛ دعا کردن با آیه أمن یجیب کاری ذوقی و استفاده‌ای لطیف و زیبا از این آیه نورانی است و دستور خاصی در این مورد به شکل معمول در بین ما در منابع اسلامی وارد نشده است.

ختم امن یجیب به این منظور انجام می‌گیرد که ما خود را مصداق موجودی مضطر و درمانده و خداوند را مجیب و فریاد‌رس و دستگیر می‌یابیم و این آیه را با توجه به مضمون و محتوای آن به قصد جلب عنایت و امداد خداوند و نجات یافتن از گرفتاری و بلا می‌خوانیم.

برای آشنایی بیشتر با مضمون و تفسیر آیه مورد بحث به توضیح ذیل توجه کنید:

أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِیلاً ما تَذَكَّرُونَ (62/نمل)

یا كیست آنكس كه دعاى مضطر را اجابت مى ‏كند و گرفتارى را برطرف مى سازد، و شما را خلفاى زمین قرار مى‏ دهد، آیا معبودى با خداست؟ كمتر متذكر مى‏ شوید!

آرى در آن هنگام كه تمام درهاى عالم اسباب به روى انسان بسته مى ‏شود كارد به استخوانش مى‏ رسد، و از هر نظر درمانده و مضطر مى ‏گردد، تنها كسى كه مى‏ تواند قفل مشكلات را بگشاید، و بن‏بستها را بر طرف سازد، و نور امید در دلها بپاشد، و درهاى رحمت به روى انسان درمانده بگشاید، تنها ذات پاك او است و نه غیر او. از آنجا كه این واقعیت به عنوان یك احساس فطرى در درون جان همه انسانها است، بت‌پرستان نیز به هنگامى كه در میان امواج خروشان دریا گرفتار مى ‏شوند تمام معبودهاى خود را فراموش كرده، دست به دامن لطف اللَّه مى ‏زنند همانگونه كه قرآن مى‏ گوید: فَإِذا رَكِبُوا فِی الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ: هنگامى كه سوار كشتى مى‏ شوند خدا را مى ‏خوانند در حالى كه پرستش را مخصوص او مى‏ دانند (65/عنكبوت)

سپس مى‏ افزاید: نه تنها مشكلات و ناراحتیها را بر طرف مى‏ سازد بلكه شما را خلفاى زمین قرار مى‏ دهد (وَ یَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ). آیا با اینهمه معبودى با خدا است؟ (أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ). ولى شما كمتر متذكر مى‏ شوید و از این دلائل روشن پند و اندرز نمى‏ گیرید (قَلِیلًا ما تَذَكَّرُونَ).

پیرامون مفهوم مضطر و مساله استجابت دعا و شرائط آن بحثهایى است كه در نكته‏ ها در پایان همین آیات خواهد آمد. منظور از خُلَفاءَ الْأَرْضِ ممكن است به معنى ساكنان زمین و صاحبان آن باشد، چرا كه خدا با آن همه نعمت و اسباب رفاه و آسایش و آرامش كه در زمین قرار داده انسان را حكمران این كره خاكى ساخته، و او را براى سلطه بر آن آماده كرده است. مخصوصا هنگامى كه انسان در اضطرار فرو مى ‏رود و به درگاه خدا رو مى‏ آورد و او به لطفش بلاها و موانع را بر طرف مى‏ سازد، پایه‏ هاى این خلافت مستحكمتر مى‏ شود (و از اینجا رابطه میان این دو بخش از آیه روشن مى‏ گردد). و نیز ممكن است اشاره به این باشد كه خدا ناموس حیات را چنین قرار داده كه دائما اقوامى مى ‏آیند و جانشین اقوام دیگر مى‏ شوند كه اگر این تناوب نبود، تكاملى صورت نمى‏ گرفت .

گرچه خداوند دعاى همه را - هر گاه شرائطش جمع باشد- اجابت مى‏ كند ولى در آیات فوق مخصوصا روى عنوان مضطر تكیه  شده است، به این دلیل كه یكى از شرائط اجابت دعا آن است كه انسان چشم از عالم اسباب بكلى برگیرد و تمام قلب و روحش را در اختیار خدا قرار دهد، همه چیز را از آن او بداند و حل هر مشكلى را به دست او ببیند، و این درك و دید در حال اضطرار دست مى‏ دهد.

 یكى از شرائط اجابت دعا آن است كه انسان تمام قلب و روحش را در اختیار خدا قرار دهد

درست است كه عالم، عالم اسباب است، و مۆمن نهایت تلاش و كوشش خود را در این زمینه به كار مى‏ گیرد ولى هرگز در جهان اسباب گم نمى‏ شود، همه را از بركت ذات پاك او مى‏بیند دیده‏اى نافذ و سبب سوراخ كن دارد كه اسباب را از بیخ و بن بر مى‏ كند و در پشت حجاب اسباب ذات مسبب الاسباب را مى ‏بیند و همه چیز را از او مى ‏خواهد. آرى اگر انسان به این مرحله برسد مهمترین شرط اجابت دعا را فراهم ساخته است.

جالب اینكه در بعضى از روایات این آیه تفسیر به قیام حضرت مهدى- صلوات اللَّه و سلامه علیه- شده؛

در روایتى از امام باقر علیه السلام مى‏ خوانیم كه فرمود: و اللَّه لكأنی انظر الى القائم و قد اسند ظهره الى الحجر ثم ینشد اللَّه حقه ... قال هو و اللَّه المضطر فى كتاب اللَّه فى قوله: أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ: به خدا سوگند گویا من مهدى سلام الله علیه را مى ‏بینم كه پشت به حجر الاسود زده و خدا را به حق خود مى ‏خواند ... سپس فرمود: به خدا سوگند مضطر در كتاب اللَّه در آیه أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ ... او است .

در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام چنین آمده: نزلت فى القائم من آل محمد علیهم السلام هو و اللَّه المضطر اذا صلى فى المقام ركعتین و دعا الى اللَّه عز و جل فاجابه و یكشف السوء و یجعله خلیفة فى الارض: این آیه در مورد مهدى از آل محمد عجل الله فی فرجه نازل شده، به خدا سوگند مضطر او است، هنگامى كه در مقام ابراهیم دو ركعت نماز به جا مى‏ آورد و دست به درگاه خداوند متعال بر مى‏دارد دعاى او را اجابت مى‏ كند، ناراحتى‏ها را بر طرف مى ‏سازد، و او را خلیفه روى زمین قرار مى ‏دهد.

بدون شك منظور از این تفسیر - همانگونه كه نظائر آن را فراوان دیده ‏ایم- منحصر ساختن مفهوم آیه به وجود مبارك امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیست، بلكه آیه مفهوم گسترده‏اى دارد كه یكى از مصداقهاى روشن آن وجود امام مهدی علیه السلام است كه در آن زمان كه همه جا را فساد گرفته باشد، درها بسته شده، كارد به استخوان رسیده، بشریت در بن‌بست سختى قرار گرفته، و حالت اضطرار در كل عالم نمایان است در آن هنگام در مقدس‏ترین نقطه روى زمین دست به دعا برمى ‏دارد و تقاضاى كشف سوء مى ‏كند و خداوند این دعا را سرآغاز انقلاب مقدس جهانى او قرار مى ‏دهد و به مصداق وَ یَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ او و یارانش را خلفاى روى زمین مى‏ كند .

سوره یس به قلب قرآن معروف است

 قلب قرآن به سورة يس اطلاق مي شود، زيرا پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: براي هر چيزي قلبي است و قلب قرآن سوره يس است.[1]

در توضيح علت اطلاق قلب قرآن بودن بر سوره يس،‌بايد گفت كه قلب براي هر موجود زنده نقش اساسي و بنيادي را ايفا مي كند به گونه اي كه بدون داشتن قلب، آن موجود زنده نمي تواند به حيات خود ادامه دهد، طبق روايت ياد شده، اگر قرآن كريم را به يك موجود تشبيه كنيم، سوره مبارك يس قلب آن خواهد بود، اين امر نشان مي دهد كه در اين سوره به مهم ترين و اساسي ترين مسايل اسلام كه شامل اصول اعتقادات اسلام مثل توحيد، نبوت، معاد و خالقيت مي شود، اشاره شده است به همين خاطر اين سوره قلب قرآن نام گرفته است.

محتوي سوره يس
1- رسالت رسالت پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ :  سوره يس نخست سخن از رسالت پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و قرآن مجيد و هدف از نزول آن و پيروان آن به ميان مي آورد؛[2]

2- رسالت انبياي الهي :  سپس در بخش ديگري رسالت سه نفر از پيامبران الهي و چگونگي دعوت آنها به توحيد و مبارزه آنان با شرك را مطرح مي كند؛[3]

3- توحيدو نشانه هاي دلالت کننده برآن : در بخش ديگري كه از آية 33 به بعد شروع مي شود به نكات جالب توحيدي و نشانه هاي عظمت خداوند مي پردازد؛[4]

4- معاد : در قسمت ديگر اين سوره موضوعات مربوط به معاد و دلائل گوناگون حشر و نشر، سؤال و جواب در قيامت، پايان جهان و بهشت و جهنم سخن مي گويد؛ كه به نكات تكان دهنده در اين باره اشاره مي كند؛[5]

5- موضوعات مختلف : در پايان سوره، صحنه هاي مختلفي از آفرينش، زندگي، مرگ، انذار و بشارت را مطرح مي كند و به انسان ها هشدارهاي جدي مي دهد.[6]

=======================
پي نوشت ها:
[1] . طبرسي، مجمع البيان ، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1379 هـ ، ج 5، ص 195.
[2] . رک : يس / 12 – 1 .و
[3]  . رک : يس / 27  - 13.
[4]  . رک : يس / 49 – 33 .
[5]  . رک : يس / 67 – 50 ؛ 82- 78 .
[6] . مكارم شيرازي ،  ناصر ، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه ، چاپ دهم، 1371، ج 18، ص 307.